Λογοτεχνία Α΄ Λυκείου, Παράδοση και Μοντερνισμός
Σε περίπτωση που κληρωθεί θέμα που ανήκει στην ενότητα «Παράδοση και μοντερνισμός στη νεοελληνική ποίηση» η εξέταση προϋποθέτει το βαθμό πρόσληψης από το μαθητή του κειμένου ως όλου, όπως και την ικανότητα ο μαθητής να κατανοεί το κείμενο ώστε να είναι σε θέση:
ΕΡΩΤΗΣΗ Α.
α1. Να μπορεί να διακρίνει αν ένα ποίημα ανήκει στην παραδοσιακή ή στη μοντέρνα ποίηση.
α2. Να αναγνωρίζει στο κείμενο τα μορφικά χαρακτηριστικά της παραδοσιακής ποίησης (μέτρο, ομοιοκαταληξία και είδη της, στροφές και είδη τους ως προς τον αριθμό των στίχων, ισοσυλλαβία μεταξύ των στίχων κ.λπ.) ή αντιστοίχως τα μορφικά χαρακτηριστικά της μοντέρνας ποίησης(ελεύθερος στίχος, τονικότητα αντί του σταθερά επαναλαμβανόμενου ποιητικού μέτρου, απουσία ομοιοκαταληξιών ή σκόρπιες ομοιοκαταληξίες, στροφικές ενότητες με διαφορετικό αριθμό στίχων, απουσία ισοσυλλαβίας μεταξύ των στίχων κ.λπ.).
α3. Να αξιολογεί, αν το ποίημα το επιτρέπει, τις μορφικές επιλογές του ποιητή. [πχ. να σχολιάζει τον τίτλο σε σχέση με το περιεχόμενο, να μπορεί (αφού πρώτα του δοθούν χαρακτηριστικά ενός συγκεκριμένου ποιητικού είδους) να τα αναγνωρίζει στο ποίημα κ.λπ.]
ΕΡΩΤΗΣΗ Β.
β1. Να επισημαίνει στο κείμενο εκφραστικά μέσα/ εκφραστικούς τρόπους(μεταφορές, παρομοιώσεις, εικόνες, προσωποποιήσεις, αντιθέσεις, επαναλήψεις κ.λπ.)
β2. Να αναγνωρίζει στο κείμενο στοιχεία που αφορούν τη γλώσσα, όπως λόγιες, λαϊκές ιδιωματικές ή αντιλυρικές λέξεις, στοιχεία προφορικότητας κ.λπ.
β3. Να σχολιάζει τη λειτουργία των εκφραστικών μέσων, των ρηματικών προσώπων, της στίξης (τελεία, κόμμα, θαυμαστικό, ερωτηματικό, εισαγωγικά, αποσιωπητικά, παρενθέσεις κ.λπ.) .
β4. Να σχολιάζει τη γλώσσα του κειμένου κάνοντας αναφορά στις γλωσσικές επιλογές του ποιητή.
Οι ερωτήσεις υπό τα στοιχεία «Α» και «Β» βαθμολογούνται με 50 μονάδες (Α = 25 μονάδες + Β = 25 μονάδες) και συνοδεύουν το αδίδακτο κείμενο που κληρώνεται από την τράπεζα θεμάτων.
ΕΡΩΤΗΣΗ Γ.
γ1. Να γνωρίζει τα γενικά χαρακτηριστικά των λογοτεχνικών ρευμάτων(ρομαντισμός, παρνασσισμός, συμβολισμός, μοντερνισμός, υπερρεαλισμός) ώστε να είναι σε θέση να τα αναγνωρίζει στο ποίημα.
γ2. Να μπορεί να διακρίνει, αν συνυπάρχουν στο ίδιο ποίημα χαρακτηριστικά από περισσότερα του ενός λογοτεχνικά ρεύματα.
γ3. Να σχολιάζει στίχους ή εκφράσεις του ποιήματος, οι οποίοι συνδέονται με χαρακτηριστικά του λογοτεχνικού ρεύματος στο οποίο ανήκει το ποίημα.
Στην ερώτηση αυτή μπορεί να ζητηθεί η επαλήθευση ή διάψευση μιας κρίσης σε σχέση με τα λογοτεχνικά ρεύματα: π.χ. να δοθούν τα χαρακτηριστικά του παρνασσισμού και να ζητηθεί από τον μαθητή να τα εντοπίσει στο κείμενο.
ΕΡΩΤΗΣΗ Δ.
δ1. Να εντοπίζει το κεντρικό θέμα του κειμένου.
δ2 Να αποκωδικοποιεί τα βασικά σύμβολα του ποιήματος και να αιτιολογεί την απάντησή του με στοιχεία του κειμένου.
δ3. Να σχολιάζει σε μία έως δύο παραγράφους στίχους του κειμένου.
δ4. Να προβαίνει, εφόσον το κείμενο προσφέρεται, σε αξιολογήσεις των στάσεων και αντιλήψεων που κυριαρχούν στο κείμενο.
Οι ερωτήσεις υπό τα στοιχεία «Γ» και «Δ» βαθμολογούνται με 50 μονάδες (Γ = 25 μονάδες + Δ = 25 μονάδες) και δίνονται από τους διδάσκοντες το μάθημα.
ιδιαίτερη προσοχή στην ερώτηση α και στα κυρίοτερα σχήματα λόγου από το β
Λογοτεχνία Α΄ Λυκείου, Παράδοση και Μοντερνισμός(Αποδελτίωση από την τράπεζα θεμάτων)
ΕΡΩΤΗΣΗ Α.
1. Να αναγνωρίσεις αν το ποίημα ανήκει στην παραδοσιακή ή τη μοντέρνα (νεότερη) ποίηση και να καταγράψεις τα χαρακτηριστικά (μορφικά ή περιεχομένου) που αποδεικνύουν την άποψή σου.
Τα Βασικά Χαρακτηριστικά της παραδοσιακής Ποίησης
|
Τα Βασικά Χαρακτηριστικά της Νεότερης Ποίησης
|
1) εξωτερικά-μορφικά χαρακτηριστικά:
§ στίχοι με ίσο αριθμό συλλαβών
§ αποφεύγονται οι διασκελισμοί(δηλαδή το νόημα ολοκληρώνεται στον στίχο)
§ ομοιόμορφες ως προς τον αριθμό των στίχων στροφές
§ ομοιοκαταληξία
§ συγκεκριμένο μέτρο (π.χ. ιαμβικό ή τροχαϊκό)
2) εσωτερικά χαρακτηριστικά:
§ η παραδοσιακή ποίηση υποτάσσει το ποίημα σε ορισμένους κανόνες. Ο σπουδαιότερος είναι πως το ποίημα πρέπει να διέπεται από λογική αλληλουχία. Επομένως, η λογική είναι το «βασικό εργαλείο» με το οποίο θα προσεγγίσουμε το νόημα του ποιήματος.
|
1) εξωτερικά-μορφικά χαρακτηριστικά.
§ ανισοσύλλαβοι στίχοι (ακόμη και μιας λέξης)
§ είναι συχνότατοι οι διασκελισμοί (δηλαδή το νόημα δεν ολοκληρώνεται σε έναν στίχο)
§ ανομοιόμορφες ως προς τον αριθμό των στίχων στροφές. Οι στροφές χωρίζονται με βάση το νόημα και όχι με βάση των αριθμό των στίχων.
§ απουσία ομοιοκαταληξίας
§ απουσία μέτρου (Ας σημειωθεί ότι στη νεότερη ποίηση μπορεί να λείπει το μέτρο, ο εσωτερικός όμως ρυθμός υπάρχει.)
2) εσωτερικά χαρακτηριστικά:
§ Η λογική αλληλουχία, που διέπει κάθε παραδοσιακό ποίημα, χαλαρώνει και το ποίημα λειτουργεί βασικά με τους μηχανισμούς των προεκτάσεων και των συνειρμών. Στη νεότερη ποίηση παρακολουθούμε το ποίημα την ώρα, σχεδόν, της δημιουργίας του. Μέσα σ’ αυτό θα περάσουν εικόνες όχι πάντα ολοκληρωμένες, αλλά ασχημάτιστες, έτσι όπως ανεβαίνουν από το υποσυνείδητο κατά την ώρα της δημιουργίας του. Το ποίημα εξακολουθεί να θεωρείται φορέας νοημάτων, με τη διαφορά ότι τα νοήματα αυτά χρειάζονται περισσότερο τη δημιουργική φαντασία μας για να αποτυπωθούν / να γίνουν κατανοητά παρά τη λογική μας.
|
2. Να σχολιάσεις τον τίτλο του ποιήματος σε σχέση με το περιεχόμενο.
3. Να εντοπίσεις το είδος της ομοιοκαταληξίας.
§ ζευγαρωτή § πλεχτή § σταυρωτή
4. Να αναγνωρίσεις το μέτρο του ποιήματος (π.χ. ιαμβικό, τροχαϊκό)
§ ΙΑΜΒΙΚΟ ΜΕΤΡΟ: Το ιαμβικό μέτρο περιλαμβάνει δυο συλλαβές από τις οποίες τονίζεται ή δεύτερη. (υ_). Τραγουδώντας το ρυθμικά ακούγεται κάπως έτσι: νανά - νανά – νανά § ΤΡΟΧΑΪΚΟ ΜΕΤΡΟ: Το τροχαϊκό μέτρο περιλαμβάνει δυο συλλαβές, που τονίζονται όμως αντίστροφα απ' ό,τι στον ίαμβο. Δηλαδή τονισμένη είναι η πρώτη συλλαβή και άτονη η δεύτερη ( _υ ). Σε τροχαϊκό μέτρο είναι γραμμένος και ο «Ύμνος εις την Ελευθερίαν» του Σολωμού. Τραγουδώντας το ρυθμικά ακούγεται κάπως έτσι: νάνα - νάνα – νάνα
5. Τα χαρακτηριστικά του σονέτου
§ Έχει πάντα 14 στίχους και για αυτό ονομάζεται δεκατετράστιχο. § Αποτελείται από δυο τετράστιχες και δυο τρίστιχες στροφές. § Η πρώτοι οχτώ στίχοι (οχτάβα) εισάγουν ένα πρόβλημα ή θίγουν ένα θέμα και οι επόμενοι έξι εισάγουν τη λύση του προβλήματος ή επαναλαμβάνουν το θέμα που θίγεται επεκτείνοντας το. Ο ένατος στίχος είναι πάντα μεταβατικός, από το πρόβλημα στη λύση. Ο τελευταίος στίχος συνήθως είναι η κορύφωση του ποιήματος. § Η ομοιοκαταληξία είναι διαφόρων ειδών, αν και η σταυρωτή χρησιμοποιείται συχνότερα από κάποια στιγμή και μετά. Εμφανίζεται σε ποικίλους συνδυασμούς και είναι πάντα πλούσια και φροντισμένη. § Τα ελληνικά σονέτα, κατά μίμηση των ιταλικών, είναι γραμμένα σε ιαμβικό ενδεκασύλλαβο στίχο.
ΕΡΩΤΗΣΗ Β.
1. Να εντοπίσεις σχήματα λόγου και να βρεις το λειτουργικό τους ρόλο μέσα στο ποίημα.
Σχήμα λόγου
|
Λειτουργικός ρόλος
|
| Κύκλος / Κυκλικό σχήμα |
Κατά το σχήμα του κύκλου ένα ολόκληρο αφήγημα ή ποίημα αρχίζει και τελειώνει με την ίδια φράση. Σε αυτή την περίπτωση μιλάμε για κυκλική δομή του αφηγήματος ή του ποιήματος.
Με το σχήμα κύκλος
|
| Αποσιώπηση |
Κατά την αποσιώπηση παραλείπουμε μια λέξη ή συνήθως μια ολόκληρη φράση από φόβο, οργή, αγανάκτηση, ντροπή κτλ. Η αποσιώπηση:
§ φανερώνει ζωηρή συγκίνηση από την πλευρά του συγγραφέα
§ αποβλέπει στον προβληματισμό του αναγνώστη
§ συμβάλλει στην κινητοποίηση της φαντασίας (για ό,τι εννοείται-αποσιωπείται)
§ προκαλεί τη δημιουργία ζωηρών εντυπώσεων
|
| Επανάληψη |
Σε ένα κείμενο μπορούμε να εντοπίσουμε λέξεις ή φράσεις που επανέρχονται αυτούσιες ή ελαφρά παραλλαγμένες.
Με την επανάληψη
|
| Μεταφορά |
Στη λογοτεχνία, μια λέξη μπορεί να χρησιμοποιείται κυριολεκτικά ή μεταφορικά, δηλαδή η σημασία τηςδιευρύνεται και μεταφέρεται σε μια άλλη έννοια. Η μεταφορά μοιάζει με την παρομοίωση, απουσιάζει όμως το «σαν» ή το «όπως».
Η μεταφορική χρήση των λέξεων
|
| Παρομοίωση |
Είναι ο παραλληλισμός ή η σύγκριση δύο προσώπων, πραγμάτων ή αφηρημένων εννοιών, που γίνεται για να φωτιστεί η σημασία του πρώτου συγκρινόμενου στοιχείου μέσω της αντιπαραβολής του με κάτι πιο συγκεκριμένο και σαφές.
Η παρομοίωση
|
| Προσωποποίηση |
Η προσωποποίηση
|
| Υπερβολή |
Με την υπερβολή μεγεθύνεται μια κατάσταση ή μεγαλοποιείται ένα συναίσθημα, ώστε να φαίνεται ότι ξεφεύγει από την πραγματικότητα και τους νόμους της λογικής. Στόχος της υπερβολής είναι
|
| Εικόνες |
Οι εικόνες μπορεί να είναι οπτικές, ακουστικές, οσφρητικές, ρεαλιστικές ή εξωπραγματικές. Με τις εικόνες:
|
| Αντίθεση |
Με την αντίθεση συσχετίζονται ή συνδυάζονται δύο έννοιες, πράγματα ή καταστάσεις ανόμοιες, με στόχο την έκφραση ζωηρών συναισθημάτων. Η αντίθεση είναι ένα αριστοτεχνικό μέσο
§ για την αντιπαραβολή δύο λέξεων ή φαινομένων, τα οποία μέσα από την αντιδιαστολή τους φωτίζουν τις αντίπαλες δυνάμεις που συχνά συνυφαίνονται και εναρμονίζονται στην ανθρώπινη ζωή.
§ με την αντίθεση ο συγγραφέας κάνει αισθητές τις ακραίες και δραματικές καταστάσεις που διέπουν την ανθρώπινη ύπαρξη
|
| Ειρωνεία |
Η ειρωνεία ως σχήμα λόγου είναι η συνειδητή χρήση μιας διφορούμενης γλώσσας από τον ομιλητή, όταν δηλαδή ο αφηγητής εννοεί κάτι διαφορετικό από αυτό που εκφράζουν οι λέξεις. Η έννοια της ειρωνείας χρησιμοποιείται συχνά με κάποια σημασιολογική κλιμάκωση:
Με τον όρο «ειρωνεία» μπορεί να εννοείται και η τραγική ειρωνεία, όταν ο ήρωας αγνοεί μια πραγματικότητα ή μια αλήθεια που γνωρίζουν οι αναγνώστες.
|
+ ασύνδετο σχήμα, πολυσύνδετο σχήμα, οξύμωρο σχήμα
| |
2. Να χωρίσεις το ποίημα σε ενότητες.
3. Να σχολιάσεις το ρηματικό-γραμματικό πρόσωπο που χρησιμοποιείται από τον ποιητή.
ΡΗΜΑΤΙΚΟ
ΠΡΟΣΩΠΟ
|
ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ
|
α΄ ενικό
|
Με τη χρήση α΄ ενικού ρηματικού προσώπου εκφράζεται η προσωπική και η εξομολογητική διάθεση του ποιητή Ο αναγνώστης νιώθει ότι έχει μπροστά του τον ποιητή, ο οποίος του εξομολογείται σκέψεις, προβληματισμούς και συναισθήματα. Δημιουργείται δηλαδή μια σχέση εμπίστευσης ανάμεσά τους.
|
β΄ ενικό
|
Με τη χρήση β΄ ενικού ρηματικού προσώπου εκφράζεται η προσπάθεια του ποιητή να προσεγγίσει συναισθηματικά τον αναγνώστη. Προσδίδεται στο λόγο οικειότητα, αμεσότητα και ζωντάνια, καθώς ο ποιητής μοιάζει να ανοίγει διάλογο με τον αναγνώστη και να ζητά την εμπλοκή του σε όσα γράφονται. Αν μάλιστα τα ρήματα είναι σε προστακτική ή προτρεπτική υποτακτική, το ύφος γίνεται παραινετικό-διδακτικό.
|
α΄ πληθυντικό
|
Με τη χρήση α΄ πληθυντικού ρηματικού προσώπου εκφράζεται η καθολικότητα ενός φαινομένου και η συλλογικότητα. Ό,τι λέγεται αφορά όλους (ταύτιση, συλλογική ευθύνη). Προσδίδεται στο λόγο οικειότητα, αμεσότητα και ζωντάνια.
|
β΄ πληθυντικό
|
Με τη χρήση β΄ πληθυντικού ρηματικού προσώπου εκφράζεται διάθεση συναισθηματικής προσέγγισης μεγάλου αριθμητικά συνόλου ατόμων. Προσδίδεται στο λόγο αμεσότητα, ζωντάνια, παραστατικότητα, καθώς ο συγγραφέας μοιάζει να ανοίγει διάλογο με τους αναγνώστες και τους ζητά την εμπλοκή τους σε όσα γράφονται. Αν μάλιστα τα ρήματα είναι σε προστακτική ή προτρεπτική υποτακτική, το ύφος γίνεται παραινετικό-διδακτικό.
|
γ΄ ενικό -
γ΄ πληθυντικό
|
Με τη χρήση γ΄ ενικού και γ΄ πληθυντικού ρηματικού προσώπου εκφράζεται αντικειμενική και απρόσωπη στάση του γράφοντος. Ο συγγραφέας αποστασιοποιείται από τα γεγονότα και παρουσιάζει ή περιγράφει καταστάσεις ή θέσεις και ιδέες ευρύτερα αποδεκτές.
|
4. Να εντοπίσεις σημεία ευθέος λόγου ή διαλόγου και να προσδιορίσεις τη λειτουργία τους.
Με τη χρήση του ευθέος λόγου
§ ο λόγος αποκτά ποικιλία, αμεσότητα και ζωντάνια (αποφεύγεται η μονοτονία του πλάγιου λόγου ή της αφήγησης)
§ δίνεται (χωρίς σχόλια του συγγραφέα) κάποια άποψη, ώστε να μπορεί ο αναγνώστης να προβληματιστεί
§ εδραιώνεται σχέση επικοινωνίας και οικειότητας με τον αναγνώστη
§ ανοίγει διάλογο με τον αναγνώστη
Λειτουργικός ρόλος διαλόγων:
§ δίνουν ζωντάνια και παραστατικότητα – θεατρικότητα στο κείμενο,
§ ξεκουράζουν τον αναγνώστη από τη συνεχή αφήγηση,
§ αποκαλύπτουν τις σκέψεις και τα συναισθήματα των ηρώων
§ συμβάλλουν στην ηθογράφηση των ηρώων (χωρίς σχόλια του συγγραφέα)
§ επιτείνουν τη δραματικότητα.
5. Να εντοπίσεις το χρόνο και/ή την έγκλιση των ρημάτων και να ερμηνεύσεις την επιλογή του ποιητή.
§ Ενεστώτας: προσδίδει αμεσότητα, ζωντάνια και παραστατικότητα. Όσα λέγονται είναι σαν να συμβαίνουν μπροστά στα μάτια του αναγνώστη.
§ Παρελθοντικοί χρόνοι: Όταν τα ρήματα βρίσκονται σε αόριστο (μια φορά στο παρελθόν) → υπογραμμίζεται η μοναδικότητα του αισθήματος που υπήρξε στο παρελθόν, εκφράζεται το τέλος κάποιας κατάστασης. Ο παρατατικός δηλώνει τη συχνότητα κάποιας κατάστασης στο παρελθόν, μια συνήθεια του παρελθόντος. Γενικά, οι παρελθοντικοί χρόνοι εκφράζουν μια τάση για εξιδανίκευση, μια μελαγχολική διάθεση.
§ Η υποτακτική εκφράζει επιθυμία, προσταγή, ευχή αλλά και συμβουλευτική διάθεση (=το ύφος γίνεται παραινετικό-διδακτικό)
§ Η προστακτική εκφράζει απαίτηση, έντονη επιθυμία, προσταγή αλλά και συμβουλευτική διάθεση (=το ύφος γίνεται παραινετικό-διδακτικό)
6. Να εντοπίσεις λυρικά ή δραματικά στοιχεία στα ποιήματα.
§ Τα λυρικά στοιχεία ενός ποιήματος είναι αφενός η πρόθεση έκφρασης προσωπικών συναισθημάτων και αφετέρου τα στοιχεία μορφής του ποιήματος που ενισχύουν τη μουσική του διάσταση (μέτρο, ρυθμός, ομοιοκαταληξίες, ποιητικές λέξεις, λυρικές εικόνες). Ο λυρισμός περιλαμβάνει έντονο το στοιχείο της συναισθηματικής φόρτισης και εκφράζει την εσωτερική ζωή και τον ψυχισμό του δημιουργού, σε σχέση βέβαια με τους άλλους και την κοινωνική ζωή γενικότερα.
§ Τα δραματικά στοιχεία του ποιήματος ταυτίζονται με ό,τι αποκαλούμε θεατρικότητα. Οι ποιητές χρησιμοποιούν συχνά στοιχεία θεατρικότητας για να δώσουν στα ποιήματά του ζωντάνια και να προκαλέσουν έτσι ακόμη περισσότερο το ενδιαφέρον των αναγνωστών του. Η θεατρικότητα στην ποίηση επιτυγχάνεται με
1. τους διαλόγους μεταξύ των προσώπων ή με την αποστροφή του ποιητή σε κάποιο πρόσωπο του ποιήματος
2. με την κινητικότητα των ηρώων αλλά και με τη γενικότερη σκηνοθεσία που δημιουργεί ο ποιητής. Διακρίνουμε, δηλαδή, στα ποιήματα μια σκηνοθετική οργάνωση του χώρου και των προσώπων, σα να παρακολουθούμε μια θεατρική παράσταση, βλέπουμε τα πρόσωπα να μιλούν και να κινούνται και αποκτάμε έτσι την αίσθηση πως γινόμαστε θεατές της δράσης των προσώπων του ποιήματος.
7. Να σχολιάσεις τη χρήση σημείων στίξης (θαυμαστικού, αποσιωπητικών, εισαγωγικών, ερωτηματικών, διπλή τελεία, παρένθεση, διπλή παύλα κ.α)
Η παρένθεση
§ αποβλέπει στη διασαφήνιση ορισμένων εννοιών με στόχο την αποφυγή της ασάφειας και της εννοιολογικής σύγχυσης
§ χρησιμοποιείται για να περικλείσει κάποιο σχόλιο ή επεξήγηση του ποιητή
§ με την παρένθεση είναι σαν να «χαμηλώνει» η φωνή του ποιητή και ο τόνος της φωνής γίνεται εξομολογητικός
Άνω τελεία
Σημειώνεται για να δηλώσει το τέλος ημιπεριόδου. Η ημιπερίοδος έχει μεν νοηματική αυτοτέλεια, όχι όμως και ολοκληρωμένο νόημα. Για να ολοκληρωθεί, είναι απαραίτητο και το τμήμα του λόγου που ακολουθεί. Με άνω τελεία χωρίζεται μια φράση, όταν το δεύτερο μισό επεξηγεί ή έρχεται σε αντίθεση με το πρώτο.
Διπλή τελεία
Χρησιμοποιείται για να εισαγάγει παράθεμα, κατάλογο στοιχείων, να συνδέσει προτάσεις από τις οποίες η δεύτερη επεξηγεί την πρώτη ή είναι αποτέλεσμα της πρώτης ή ερμηνεύει την πρώτη
Διπλή παύλα
Χρησιμοποιείται για την οριοθέτηση σχολίων. Τα σχόλια αυτά είναι επεξηγηματικά ή συμπληρωματικά και θεωρούνται αρκετά χρήσιμα ώστε να συμπεριλαμβάνονται στα γραφόμενα.
Τα εισαγωγικά δηλώνουν
§ αποστασιοποίηση του γράφοντος από τα γραφόμενα, απαξίωση μιας έννοιας, αμφισβήτηση:
§ μεταφορική χρήση λέξης του κειμένου
§ έμφαση
§ ειρωνεία
§ Μέσα σε εισαγωγικά τοποθετούνται λέξεις ή φράσεις που λαμβάνονται αυτούσιες από αλλού, ως ευθύς λόγος ή είναι τίτλοι ή είναι εξειδικευμένη – επιστημονική ορολογία.
Το θαυμαστικό χρησιμοποιείται γενικά για να δώσει έμφαση στο συναίσθημα. Ειδικότερα, για να δηλώσει:
§ θαυμασμό, έκπληξη από κάτι απίστευτο
§ ειρωνεία
§ απορία, αμφισβήτηση
§ αποφασιστικότητα
Το θαυμαστικό σημειώνεται ύστερα από επιφωνήματα ή επιφωνηματικές φράσεις και σε προστακτικές.
Με το ερωτηματικό δηλώνεται:
§ προβληματισμός
§ αμφισβήτηση αξιοπιστίας μιας θέσης, αμφιβολία
§ διατύπωση ρητορικής ερώτησης, που ισοδυναμεί με έντονη κατάφαση ή άρνηση
§ πρόθεση του γράφοντος να αφυπνίσει/ να προβληματίσει τον αναγνώστη
§ προτροπή
§ ειρωνεία
Η χρήση των ερωτήσεων:
§ προβληματίζουν τον αναγνώστη και κινητοποιούν τη σκέψη του
§ καθιστούν τον αναγνώστη κοινωνό των προβληματισμών του ποιητή (προσδίδεται χαρακτήρας διαλόγου – επικοινωνίας μεταξύ τους)
Τα αποσιωπητικά χρησιμοποιούνται για να δηλώσουν:
§ κάποιο υπονοούμενο
§ στιγμιαία παύση της ανάγνωσης πριν από ένα στοιχείο του μηνύματος στο οποίο πρέπει ο αναγνώστης να εστιάσει την προσοχή του
§ συγκίνηση
§ ντροπή, ειρωνεία
§ δισταγμό
§ προβληματισμό
8. Λεξιλόγιο: Να εντοπίσεις
- λέξεις λόγιες – αρχαΐζουσες ή λέξεις καθημερινού – λαϊκού λεξιλογίου(αντιλυρικές, αντιποιητικές εκφράσεις)
- ιδιωματισμούς (επτανησιακούς, κρητικούς, κωνσταντινοπολίτικους κ.α.)
- υποκοριστικά και να δηλώσεις τη λειτουργία τους
- επίθετα (συσσώρευση επιθέτων) και να δηλώσεις τη λειτουργία τους
- λέξεις που δηλώνουν επάγγελμα, ηλικία, κατάσταση (π.χ. θλίψη, χαρά) κ.α.
- ονοματικά σύνολα (επίθετο + ουσιαστικό)
- απροσδόκητους συνδυασμούς λέξεων
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου