Ο ΚΡΗΤΙΚΟΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΣΤΙΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ

 Ο ΚΡΗΤΙΚΟΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΣΤΙΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ

Ερωτήσεις σχολικού βιβλίου

1) Είναι ποίημα λυρικό και αφηγηματικό.

Στην ενότητα 1 να επισημάνετε:

α) τον τρόπο που αρχίζει η αφήγηση

γ) τον τόπο που βρίσκονται

δ) τη σκηνοθετική εικονοπλασία.

Ενότητα 1: [1].

α) Η αφήγηση αρχίζει απότομα, χωρίς εισαγωγή και in media res, δηλαδή όχι από την αρχή της ιστορίας (όταν ο αφηγητής – κρητικός αγωνιζόταν στην πατρίδα του εναντίον των Τούρκων) αλλά από τα μισά, δηλαδή από την περιπέτεια του ναυαγίου. Για την αρχή της ιστορίας θα μας πει αργότερα, μέσα από αναδρομικές αφηγήσεις.

Τα στοιχεία που μας δίνει η αφήγηση είναι ότι: α) η αφηγούμενη ιστορία αναφέρεται στο παρελθόν του προσώπου που αφηγείται (εκοίταια = παρατατικός, ιστορικός χρόνος). β) Ο αφηγητής συμμετέχει στα δρώμενα, είναι ο ήρωας της αφήγησης, είναι ομοδιηγητικός – δραματοποιημένος (αυτό φαίνεται από το ρηματικό πρόσωπο – α΄ ενικό). γ) Η αφήγηση μας κάνει να αντιληφθούμε ότι το έργο αποτελεί δραματικό μονόλογο, δηλαδή το μονόλογο ενός ανθρώπου που αφηγείται – αναπαριστά τα παθήματά του. δ) τη στιγμή που αρχίζει το έργο αντιλαμβανόμαστε ότι ο ήρωας έχει βγει σώος από τις δοκιμασίες και τώρα τραγουδά όσα του συνέβησαν.

Πρόσωπα: Ο κρητικός και η αρραβωνιαστικιά του (κορασιά), και οι δύο ναυαγοί. Ο κρητικός είναι το βασικό πρόσωπο. Για την κορασιά δε μας δίνονται επιπλέον στοιχεία, ούτε γνωρίζουμε το όνομά της, ούτε καν ακόμα τη σχέση της με τον κρητικό.

Τόπος: Βρίσκονται μεσοπέλαγα, μακριά από τη στεριά, όμως έχουν οπτική επαφή, επειδή πέφτουν αστροπελέκια και φωτίζουν τη νύχτα.

Σκηνοθετική εικονοπλασία: Το σκηνικό είναι το πέλαγος. Είναι νύχτα, επικρατούν ακραία καιρικά φαινόμενα, δηλαδή καταιγίδα, με αστραπές και βροντές. Το σκοτάδι είναι πηχτό και ο χώρος φωτίζεται μόνο όταν πέφτουν αστραπές. Μέσα στη θάλασσα δύο ναυαγοί παλεύουν με τα κύματα, ένας άνδρας και μια γυναίκα. Στο βάθος του σκηνικού διακρίνεται το ακρογιάλι και τα βουνά της στεριάς που ωστόσο είναι μακριά, μόνο όταν το φως του ωκεανού σπάει το βαθύ σκοτάδι.Το μάτι ακολουθεί διαδοχικά τον ουρανό ,το ακρογιάλι ,έπειτα το γύρω τοπίο

Ενότητα 2: [2-3]

1. Στο απόσπασμα 2 – α΄ μέρος ο ποιητής προσπαθεί να πείσει τους υποθετικούς ακροατές για την αλήθεια των λεγομένων του.

α) Γιατί;

β) Με ποιον τρόπο προσπαθεί;

γ) Τι επικαλείται

α) Ο ποιητής προσπαθεί να πείσει τους ακροατές για την αλήθεια των λεγομένων του για δύο λόγους: 1^ον, γιατί η ιστορία που θα διηγηθεί είναι εξωπραγματική, του έτυχαν πολλές απανωτές συμφορές κι ακόμα κι η φύση στράφηκε εναντίον του, ενώ ταυτόχρονα βίωσε και μεταφυσικές εμπειρίες (φεγγαροντυμένη, απόκοσμος ήχος). Επομένως, ίσως φοβάται ότι το ακροατήριό του θα θεωρήσει την ιστορία φανταστική, ενώ ο ίδιος επιμένει ότι είναι πραγματική. 2^ον, με δεδομένο ότι ο κρητικός επιδιώκει τη λύτρωσή του μέσω της ποιητικής έκφρασης, έχει την ανάγκη να γίνει πιστευτός, δεν του αρκεί απλώς να αφηγηθεί ποιητικά την ιστορία του.

β) Για να γίνει πιστευτός, χρησιμοποιεί τους 3 όρκους. Πρώτα ορκίζεται στις λαβωματιές του, κατά τον πόλεμο με τους Τούρκους στην Κρήτη. Ο όρκος αυτός αναφέρεται στο απώτερο παρελθόν. Έπειτα ορκίζεται στους συντρόφους του που σκοτώθηκαν στην Κρήτη. Κι αυτός ο όρκος αναφέρεται στο απώτερο παρελθόν. Τέλος ορκίζεται στην ψυχή της αρραβωνιαστικιάς του. Αυτός είναι ο ισχυρότερος όρκος. Επίσης, στο σημείο αυτό υπάρχει προοικονομία, εφόσον υποδηλώνεται ο θάνατος της κοπέλας, χωρίς να έχει ακόμα εξιστορηθεί. Στο σημείο αυτό έχουμε προδρομική αφήγηση. Είναι πολύ σημαντική η κλιμάκωση των όρκων. Πρόκειται για εκκλήσεις εμπίστευσης, που προοικονομούν καίρια σημεία της αφήγησης. Οι όρκοι αυτοί συνοδεύουν την αποστροφή του αφηγητή προς ένα υποθετικό ακροατήριο (σημείωση 2 σελίδα 17).

γ) Επικαλείται αξίες που είναι γι’ αυτόν προσωπικά ιερές κι όχι γενικά παραδεκτές, όπως π.χ. ο όρκος στο Θεό. Πρώτη αξία που επικαλείται είναι τα τραύματά του στη μάχη, η δεύτερη αξία είναι οι σύντροφοί του που πέθαναν κι η Τρίτη είναι η ψυχή της αρραβωνιαστικιάς του.

2. Σκηνή Δευτέρας Παρουσίας

    Λυρική αφήγηση που ανάγεται σε μεταφυσικό επίπεδο.

    α) Γιατί;

Αφού ορκίστηκε στην ψυχή της νεκρής αγαπημένης του, συνειρμικά μεταβαίνει στον Παράδεισο, τη στιγμή της Έσχατης κρίσης. Αυτή η μεταφορά του στο ανώτατο μέλλον, και μάλιστα κατά τη Δευτέρα παρουσία, γίνεται εξαιτίας της ανάγκης του να ξαναβρεί την αγαπημένη του. Μόνο τότε θα μπορέσουν να ξανασμίξουν και γι’ αυτό οραματίζεται τη συγκεκριμένη στιγμή.

β) Με ποιους διαλέγεται ο αφηγητής – ήρωας;

Συνομιλεί με τις αναστημένες ψυχές των νεκρών. Μάλιστα, ο διάλογος μεταξύ τους είναι άμεσος και βρίσκεται μέσα σε εισαγωγικά. Ενώ ως τώρα ακολουθούσε την τεχνική της αφήγησης, στο σημείο αυτό δηλαδή το διάλογο, ο οποίος εξασφαλίζει ζωντάνια, αμεσότητα, δραματικότητα και παραστατικότητα.

γ) Τι τους ρωτάει και τι του απαντούν;

Τους ρωτάει να είδαν την ψυχή της αγαπημένης του, για να μπορέσει να τη βρει. Τους βεβαιώνει ότι ακόμα την αγαπά και γι’ αυτό θα κριθεί μαζί της.

Του απαντούν ότι την είδαν στην πόρτα του Παράδεισου, τραγουδούσε, ανυπομονούσε να αναστηθεί κι αναζητούσε κάποιον. Οι κινήσεις της κόρης εντοπίζονται σε δύο χρονικά επίπεδα «πρωί» και «τώρα ομπρός».

δ) Η απάντησή τους τι είδους γνωρίσματα της κόρης αναδεικνύει:

− Είχε χαρούμενη διάθεση, αφού τραγουδούσε κι έψαλλε αναστάσιμα τραγούδια.

− Ανυπομονούσε για την ενσάρκωσή της.(Ανυπόμονη)

− Ανυπομονούσε να βρει κάποιον.

ε)Ποια στοιχεία φανερώνουν τα αισθήματά της προς τον ήρωα;

Κινούνται γρήγορα, κοίταζε εδώ κι εκεί κι αναζητούσε κάποιον, άρα αδημονούσε να συναντήσει τον κρητικό, τον οποίο προφανώς αγαπούσε ακόμα.

Ενότητα 3: [απ. 3]

Αφηγηματική ενότητα

α) Η μεταστροφή των φυσικών συνθηκών: Με ποιες εκφράσεις αποδίδεται

Στους δύο πρώτους στίχους, οι οποίοι λειτουργούν μεταβατικά και συνδέουν την ενότητα αυτή με την πρώτη οι καιρικές συνθήκες είναι οι ίδιες με προηγουμένως. Ακούγονται βροντές κι η θάλασσα κοχλάζει από την τρικυμία.

Η μεταστροφή έρχεται απότομα από τον 3^ο στίχο και μετά. [Ησύχασε (η θάλασσα) …. πάστρα].

Η θάλασσα ευωδίασε και καθάρισε, οπότε τα αστέρια αντικατοπτρίζονταν στα νερά. Απόλυτη νηνεμία. [Δεν ειν πνοή στον ουρανό … περνώντας].

Ο ουρανός καθάρισε, έφυγαν τα σύννεφα, φάνηκε το φεγγάρι. [Εσκειόταν … φεγγάρι].

Αυτή η μεταστροφή, η νέα εικόνα της γαλήνιας φύσης, έρχεται σε αντίθεση με την προηγούμενη εικόνα της τρικυμισμένης θάλασσας. Επίσης, προετοιμάζει, ως σκηνικό πλαίσιο, την εμφάνιση της φεγγαροντυμένης, που θα ακολουθήσει.

Αυτή η μεταστροφή αισθητοποιείται και με εκφραστικά μέσα:

− ησύχασε – ησυχία (επανάληψη)

−πάστρα (μεταφορά)

−σαν περιβόλι (παρομοίωση και εικόνα οπτική και κυρίως αφηγηματική)

−προσωποποίηση της φύσης (άφησε το θυμό, στολίστηκε κάθε ομορφιά)

− εδέχτηκε όλα τα’ άστρα (εικόνα)

−Δεν ειν πνοή .. περνώντας (αρνητική παρομοίωση)

εσκειόταν το φεγγάρι (εικόνα)

επιθετικοί προσδιορισμοί.

β)Ο όρος «κρυφό μυστήριο» σε σχέση με ό,τι πρόκειται ν’ ακολουθήσει.

Ο ποιητής – αφηγητής θεωρεί ότι αιτία της μεταστροφής των φυσικών συνθηκών ήταν κάποιο κρυφό μυστήριο, δηλαδή παρεμβλήθηκε κάποια ανώτερη δύναμη, που ανάγκασε τη θάλασσα να γαληνέψει, για κάποιο σκοπό.

Ο σκοπός αυτός είναι η εμφάνιση της φεγγαροντυμένης, η «επιφάνεια».

Είναι συχνό μοτίβο να προηγείται σιγή πριν από κάποιο σημαντικό και μεταφυσικό γεγονός

Ενότητα 4

Όραμα φεγγαροντυμένης

α) Η περιγραφή και η κίνηση της οπτασίας.

Περιγραφή της:

Στο τέλος της προηγούμενης ενότητας περιγράφονται ορισμένα από τα εξωτερικά της χαρακτηριστικά. Έχει θεϊκιά θωριά, δηλαδή μοιάζει με θεά, έχει μαύρα μάτια και χρυσά μαλλιά. (προσοχή στην αντίθεση ματιών – μαλλιών).

Στη συνέχεια, παρουσιάζεται να επιδρά στο φυσικό περιβάλλον. Κοιτάζει τ’ αστέρια κι αυτά αναγαλλιάζουν, το φως που εκπέμπει είναι πιο δυνατό από το δικό τους. Είναι άυλη οντότητα, αφού δεν επηρεάζει το νερό όταν το πατάει. Έπειτα δίνεται ένα ακόμα στοιχείο της εξωτερικής της εμφάνισης: κυπαρισσένιο ανάστημα. Η εσωτερική και η εξωτερική της ομορφιά βρίσκονται σε συνάφεια. Εκφράζει το αρχαίο ελληνικό ιδεώδες του καλού κ’ αγαθού (παρατήρηση 26 σελίδα 21).

Ακτινοβολεί φως και πλημμυρίζει το σύμπαν.

Κίνηση

Κινείται πάνω στο νερό, κοιτάζει τ’ άστρα. Ανοίγει την αγκαλιά της ερωτικά αλλά και με σεμνότητα. Έκλινε το κεφάλι της προς τον κρητικό.

β)Σκέψεις και συναισθήματα ήρωα

Σκέψεις: Προσπαθεί να θυμηθεί πού την έχει ξαναδεί. Μέσω τριαδικής σύνθεσης επιχειρεί όμως να ανακαλέσει την ανάμνηση. Τη χαρακτηρίζει «μνήμη παλαιή, γλυκιά κι αστοχισμένη».

Συναισθήματα:

Αισθάνεται συγκίνηση και δακρύζει. Χάνει τη μιλιά του, γιατί η φεγγαροντυμένη διαβάζει τις σκέψεις του.

γ)Η «φωνή» του ήρωα σε σχέση με τα περασμένα γεγονότα στην Κρήτη.

Είδαμε ότι η φεγγαροντυμένη διαβάζει τις σκέψεις του Κρητικού. Οι σκέψεις του, αυτά που θέλει να πει, αλλά δε χρειάζεται, αφορούν το δράμα του, στην Κρήτη, το χαμό της οικογένειας του και την προσφυγιά. Η αίσθηση που του έχει δημιουργηθεί από όλες αυτές τις συμφορές είναι ότι βρίσκεται μετέωρος, πάνω από ένα γκρεμό και η μόνη του ελπίδα είναι η αγαπημένη του, που την κρατάει στην αγκαλιά του τη στιγμή του ναυαγίου.

δ) Η επίκληση του ήρωα.

«Βόηθα θεά». Ζητάει τη βοήθεια της φεγγαροντυμένης, για να σωθεί η αγαπημένη του, η οποία είναι ό,τι του έχει απομείνει σ’ αυτόν τον κόσμο.