αναφορικη - ποιητικη λειτουργία

ΑΝΑΦΟΡΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

Αναφορική λειτουργία: Κατά την πράξη της επικοινωνίας ο δέκτης του μηνύματος δέχεται μια πληροφορία και την αντίληψη του πομπού γι’ αυτή. Ο πομπός απευθύνεται κυρίως στο λογικό του δέκτη και χρησιμοποιεί γλώσσα καθημερινή, κυριολεκτική. Σ’ αυτή κυριαρχούν η οριστική έγκλιση και οι προτάσεις κρίσεως. Συνήθως λείπουν τα καλολογικά στοιχεία και οι διάφοροι εκφραστικοί τρόποι. Τη γλώσσα αυτή χρησιμοποιούν η επιστήμη και το αποδεικτικό δοκίμιο. Εδώ ενδιαφέρει το περιεχόμενο του μηνύματος και σκοπός είναι η πληροφόρηση.

Συνώνυμες λέξεις: αναφορική, κυριολεκτική, δηλωτική σημασία

π.χ. Η Πούλια αποτελείται από εφτά αστέρια.

Ποιητική λειτουργία: Στην περίπτωση αυτή την προσοχή του δέκτη προσελκύουν όχι τόσο το μήνυμα και η πληροφορία όσο η γλωσσική μορφή που αυτά παίρνουν. Η ποιητική γλώσσα απευθύνεται πιο πολύ στο συναίσθημα και προκαλεί συγκίνηση και αισθητική απόλαυση. Χρησιμοποιεί μεταφορές και άλλα εκφραστικά μέσα. Κυριαρχούν η υποτακτική, η ευκτική, η προστακτική.

Συνώνυμες λέξεις: ποιητική, μεταφορική, συνυποδηλωτική σημασία

π.χ. Η Πούλια που έχει εφτά παιδιά.

Σημείωση: Συνηθέστερα χρησιμοποιείται η αναφορική λειτουργία της γλώσσας, αλλά σε αρκετές περιπτώσεις πλαισιώνεται σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό και από την ποιητική λειτουργία. Σε είδη γραπτού λόγου που δεν έχουν πρακτικό σκοπό ή αποδεικτικό χαρακτήρα (π.χ. στοχαστικό δοκίμιο, φιλική επιστολή, ημερολόγιο) η χρήση της ποιητικής λειτουργίας διευκολύνει την ελεύθερη έκφραση του συγγραφέα και αποβλέπει στην τέρψη του αναγνώστη, ενώ σε είδη λόγου που έχουν πρακτικό σκοπό ή αποδεικτικό χαρακτήρα (π.χ. αποδεικτικό δοκίμιο, είδηση, άρθρο) η χρήση της λειτουργίας αυτής είναι αποτέλεσμα υφολογικής επιλογής του συγγραφέα και προσδίδει στο λόγο του ζωντάνια, παραστατικότητα, καλαισθησία, εικονοπλαστική δύναμη κτλ

Αιτιολόγηση αναφορικής ή ποιητικής λειτουργίας της γλώσσας

Αναφορική γλώσσα	Ποιητική γλώσσα
Στην αναφορική ή κυριολεκτική, δηλωτική, λογική, πληροφοριακή χρήση της γλώσσας: ·         Η γλώσσα λειτουργεί με λογικό τρόπο και το μήνυμα σχετίζεται με την κοινή αντίληψη που έχουμε για      τον κόσμο. ·         Σκοπός του πομπού είναι η πληροφόρηση.	Στην ποιητική ή μεταφορική, συνυποδηλωτική, συγκινησιακή χρήση της γλώσσας: ·         Το μήνυμα έχει συνειρμική σημασία και συναισθηματικές αποχρώσεις (έκφραση συναισθημάτων). ·         Σκοπός του πομπού είναι να προσελκύσει το δέκτη· ενδιαφέρει κυρίως η μορφή του μηνύματος και λιγότερο η πληροφορία που φέρει το μήνυμα. ·         Δίνει ζωντάνια, παραστατικότητα.

Παραδείγματα:

·         Σκληρή πέτρα (κυριολεκτική απόδοση) / σκληρή καρδιά (μεταφορική).

·         Ήταν ένας χαρούμενος άνθρωπος• όλο γελούσε (κυριολεκτική λειτουργία).

·         Τα λόγια του ήταν πικρά και μας φαρμάκωσαν (μεταφορική λειτουργία).